زمین‌شناسی و کانی‌شناسی پگماتیت‌های جنوب مشهد با نگرشی ویژه بر کانی‌سازی لیتیم

گرانیت‌های جنوب مشهد به مساحت تقریبی 40 کیلومترمربع در استان خراسان رضوی قرار دارند. این گرانیت‌ها از نوع  S، پرآلومین و از نظر خاستگاه زمین‌ساخت ماگمایی از نوع برخوردی و کوهزایی هستند که میزبان پگماتیت‌هایی هستند که آنها را قطع کرده‌اند. در این نوشتار به نتایج بررسی‌ها، روی پگماتیت‌های موجود در این گرانیت‌ها از نظر کانی‌سازی لیتیم پرداخته شده است. پگماتیت‌های جنوب مشهد که از نوع ساده (غیر پیچیده) هستند، 7 رخساره پگماتیتی تشخیص داده شد که همگی این رخساره‌ها از نوع LCT (لیتیم- سزیم- تانتالیم) هستند. میکاهای این پگماتیت‌ها از نوع لپیدولیت - مسکوویت و بیوتیت بوده که مقادیر Li در این میکاها بالاست و حدوداً به‌طور میانگین میان ppm2145 تا 5745  متغیر است. گارنت‌های درون پگماتیت‌ها، از نوع آهن- منگنزدار (آلماندن- اسپسارتین) است به رنگ سرخ- قهوه‌ای در نمونه دستی دیده می‌شوند. تورمالین‌های درون این پگماتیت‌ها بیشتر از نوع سری شورل- دراویت و البائیت- شورل هستند که در نمونه دستی به رنگ تیره دیده می‌شوند. آپاتیت‌های این پگماتیت‌ها ریزدانه و از نوع هیدروکسی آپاتیت و به مقدار کمتر فلوئورآپاتیت هستند. میانگین شاخص A/CNK در این پگماتیت‌ها، 3/1 تا 6/1 و میانگین نسبت Mg/Li، 8/0 الی 9/10 است. میانگین فراوانی مقادیر Li در این پگماتیت‌ها، ppm 5/96 در رخساره "کوارتز+ تورمالین± مسکوویت" و  ppm 886 در رخساره "کوارتز+ فلدسپار پتاسیک+ پلاژیوکلاز+ مسکوویت+ لپیدولیت+ گارنت" است. با توجه به‌مطالعات صورت گرفته در سطح رخنمون‌ها، پگماتیت‌های مورد مطالعه دارای مقادیر کم  Mg/Li، مقادیر بالای لیتیم و کانی‌سازی لپیدولیت بوده و از نظر کانی‌زایی لیتیم، دارای پتانسیل مناسبی هستند.